Foto’s Carrières du Hainaut
“Ik kreeg een paar weken geleden een appje van Lars Bart van Bart Natuursteen uit Zaandijk. Hij stond voor Penn Station en zag alleen maar Belgische blauwe hardsteen om zich heen. Prachtig toch. Hij stond op de plek van het project waar ik sinds 2022 continu bij betrokken ben geweest”, lacht John Vis, commercieel directeur van Carrières du Hainaut. Hij somt de duizelingwekkende hoeveelheid op die in New York is toegepast: “Er zijn straattegels in verschillende diktes gebruikt: 4.736 m² 5 cm dik, 16.327 m² 8 cm dik en 348 m² in 30 cm dik. Daarnaast zijn zitelementen en trottoirbanden in diktes tussen 10 en 20 cm dik toegepast, in totaal 839 m². Zo’n 2.095 m² aan gevelelementen en 38 cm brede bordures, totaal 1.097 km².”
Zoektocht
Vornado Reality Trust is eigenaar van de grond in Penn District, een uitgebreide wijk in Manhattan, New York. Als projectontwikkelaar is het bedrijf betrokken bij de restauratie en uitbreiding van een gebied van 1,75 miljoen vierkante meters. In dit district ligt het iconische treinstation Penn Station. Vornado Reality Trust huurde de firma Swenson in als consultant. Een van de taken van Swenson was om de juiste materialen te selecteren, vertelt Vis. “De firma Swenson werkt samen met een controleur in Italië, een Belg. Bij hem werd de vraag uitgezet om op zoek te gaan naar een antracietkleurige steen. De tussenpersoon had ons project in Abu Dabi gezien, waar we de bestrating voor een nieuw museum hadden geleverd. Daarnaast had hij een goede relatie met onze Belgische klant Eggermont Natuursteen. Het bedrijf uit Deinze heeft nog geholpen met de opzet. Toen ging het balletje rollen.”
Swenson meldde zich bij Carrières du Hainaut. “De belangrijkste vraag was in dat stadium of wij een dergelijk volume konden leveren. We hebben toen serieuze berekeningen moeten maken. Het moest uiteraard niet ten koste gaan van bijvoorbeeld onze vaste klanten in Nederland en België. We belandden op een gegeven moment op een punt dat er intern werd getwijfeld, dat sommigen zelfs dachten dat we het niet aan konden. Ik ben toen in gesprek gegaan met de betrokken partijen – landschapsarchitect MNLA, architect MdeAs, Vornado Reality Trust en consultant Swenson – heb een selectie in de groeve gemaakt en aangegeven dat dat de maximale hoeveelheid was die we konden leveren. Vertegenwoordigers van Vornado Reality Trust kwamen naar België om projecten in bijvoorbeeld Brussel te bekijken hoe de steen zich hield na meer dan honderd jaar. Men was erg enthousiast, blij dat ze een duurzaam en eerlijk product konden toepassen.”
Italië
Nu bekend was dat de groeve in Soignies de benodigde hoeveelheid Belgische blauwe hardsteen kon leveren, luidde de volgende vraag of Carrières du Hainaut de producten zelf kon maken. “Dat was meteen duidelijk, daar hadden we de capaciteit niet voor”, legt Vis uit. “Onze Amerikaanse partners werken bij projecten vrijwel altijd samen met twee bedrijven in Italië. Nadat ik gesprekken met de bedrijven heb gevoerd, besloten we dat zij onze klant zouden worden en het materiaal aan de Amerikanen zouden leveren.”
In die tijd kwam er nog bijna een kink in de kabel. “We moesten alle zeilen bijstellen, want we hadden een concurrent erbij. Er werd namelijk gekeken naar een zwart graniet uit Canada als mogelijke optie. We hebben bij de Italiaanse bedrijven een droge mockup gemaakt van vloerdelen met trottoirbanden om de opdrachtgevers een beter beeld te tonen.”
Testen
De belangrijkste eis – naast esthetische eisen – was dat het materiaal ‘slippery resistant’ was, zoals dat in de Verenigde Staten wordt voorgeschreven. Vis: “Om die slipweerstand te kunnen bereiken, is de hardsteen in een gevlamde afwerking uitgevoerd en in laboratoria getest. In die laboratoria zijn de omstandigheden gesimuleerd hoe de slipweerstand na 150.000 bezoekers was. Dit is namelijk het dagelijks aantal bezoekers van Penn Station, een realistisch beeld dus. Het was spannend of de steen zich goed zou verhouden na een dergelijke belasting. De norm werd net gehaald”, verzucht de commercieel directeur van de Belgische groeve.
Terugkijkend op het project concludeert Vis dat dit het meest cruciale punt was. De ‘slippery resistant’-norm moest contractueel worden vastgelegd en dat onze steen daaraan voldeed. We wilden per se voorkomen dat er later nog een claim zou komen in geval van een valincident. Chris Vermorken – Legal Counsel bij Sigmaroc, het moederbedrijf van Carrières du Hainaut – is van origine jurist. Hij heeft ervoor gezorgd dat het goed contractueel werd vastgelegd. We konden door!”
Witte fossielen
In de groeve in Soignies werd de selectie gemaakt. De betrokken partijen uit de Verenigde Staten, Italië en België bepaalden wat er in de steen mocht zitten, of er duidelijk zichtbare witte fossielen in mochten. “Ik weet nog dat we tezamen in de brandende Italiaanse zon stonden, toen ik besefte dat het goed ging komen. Het was juli 2022 toen we de definitieve toestemming kregen. In oktober 2022 begonnen we met de eerste leveringen. Twee jaar lang zijn vier à vijf vrachtwagens naar Italië gereden, met elk zo’n vierentwintig ton aan lading, wekelijks honderd tot honderdvijftig ton Belgische blauwe hardsteen. Niet te bevatten, toch?”
Bij de Italiaanse bedrijven werd de steen verzaagd. “Dat gebeurde volgens de heersende Italiaans normen”, legt Vis uit. “Die zijn erg hoog. Ik denk dat er maar één land ter wereld is dat op een dergelijk hoog kwaliteitsniveau met zo’n omvangrijk project kan omgaan. Het zijn ware natuursteenprofessors, met zo ongelofelijk veel kennis van het materiaal. Dat was al met Michelangelo en zijn ‘opvolgers’ doen er niet voor onder. Saillant detail: de moeilijkheidsgraad voor de trottoirbanden en traptredes was dat alle dikte kanten en oppervlaktes gevlamd moesten worden, waarbij de voorkant en oppervlakte absoluut geen verschillen mochten tonen. Probleem hierbij is dat de voorkanten niet machinaal kunnen worden gevlamd. Dit moest dus handmatig en de Italianen hebben hier wederom bewezen ware kunstenaars te zijn. Er was letterlijk geen verschil in de afwerking te zien.”
De Italianen voerden extra checks uit en zorgden ook voor een logistieke goede projectvoering, vervolgt Vis. “Het levertijdschema in New York was erg strak, mede omdat afzetten in New York altijd in samenspraak met de brandweer gaat. Door 9/11 is dit protocol zeer streng. Ben je te laat, dan pech gehad. Gelukkig ging dit onderdeel ook perfect.”
Derde generatie
De plaatsing van de vloerdelen, stoepranden, borders, gevelelementen en dergelijke werd ook Italiaanse aangelegenheid. “Het waren twee Amerikaanse bedrijven, maar eigendom van derde generatie Italianen. Het werd dus weer een Belgisch/Italiaans onderonsje, we hebben een echt familiair contact met die mensen. Een mooie basis voor toekomstige projecten”, aldus Vis.
Naar aanleiding van het Penn Station-project heeft Carrières du Hainaut veel aanvragen voor nieuwe projecten gekregen. “Er lopen nu een aantal aanvragen. Het blijkt dat architecten naar aanleiding van het Penn Station-project erg gecharmeerd zijn van de Belgische blauwe hardsteen. Dat is toch mooi!”
Het Penn Station-project valt onder de eerste fase van de restauratie, herindeling en vernieuwing van Penn District, een gebied van 1,75 miljoen vierkante meters. “Deze eerste fase is nu afgerond. Ik moet toegeven dat dit project op het juiste moment voorbij kwam. Na corona liepen de opdrachten iets terug. Met Penn Station hebben we dit gat ruimschoots op kunnen vullen. De tweede fase bestaat uit het afbreken van de bestrating van alle blokken in Penn District. De bedoeling is dat alle bestrating uit hardsteen gaat bestaan. Het zou mooi zijn als dat balletje voor ons ook gaat rollen. We hebben ons visitekaartje afgegeven, mede doordat er heel wat controlemomenten hebben plaatsgevonden. Ik ben zelf meerdere keren naar Italië gereisd om de voortgang te bekijken. En naar New York hoe de onderdelen werden geplaatst. Geweldig om te zien hoe die mensen vakwerk afleverden, zowel in Italië als in New York. En het heeft zich uitbetaald, want ondanks de enorme hoeveelheden steen die we hebben geleverd, hebben we geen enkele klacht gekregen, geen enkele. Dat is toch niet normaal?”
Wereldexposure
Het Penn Station-project levert Carrières du Hainaut wereldexposure op, erkent Vis. “Zo veel Belgische blauwe hardsteen in hartje Manhattan heeft uiteraard een positief effect op ons als groeve. Maar niet alleen voor ons, dit is voor alle Nederlandse en Belgische natuursteenbedrijven een positieve ontwikkeling. Door dergelijke megaprojecten zal de aandacht voor blauwe hardsteen alleen maar toenemen en daar worden we allemaal beter van. Het blijft prachtig om te zien dat naast de Belgische chocolade, het Belgisch bier nu nog een 100 procent Belgisch product in Manhattan te bewonderen is.”